Biobodems brengen de natuur naar het binnenverblijf

Bodembedekking in dierenverblijven is altijd een punt van discussie. Vlak, glad en snel te reinigen? Of een dikke laag houtkrullen, stropellets, vlas, schelpenzand of ander materiaal? Elke optie heeft voor- en nadelen.

Vaak kost het heel wat moeite om materiaal binnen en buiten te sleuren, zeker als je dan grondig wil reinigen én toch een dikke laag bodembedekking wil. We willen natuurlijk een bodem die natuurlijker aanvoelt dan tegel of beton. Daarom experimenteren we met biobodems. Een biobodem is een heel dikke laag (soms wel tot 50 cm dik) waar (micro)organismen in leven die vuil snel afbreken in een luchtige (aerobe) omgeving. Slechte bacteriën waar dieren ziek van kunnen worden, teren namelijk ook op vuil. Maar dan meestal in een zuurstofarme (anaerobe) omgeving of omdat ze simpelweg als enige aanwezig zijn en explosief toenemen. Maar bij een biobodem zorgen we ervoor dat er zo veel goede bacteriën en zelfs kleine diertjes zoals bijvoorbeeld pissebedden aanwezig zijn, dat de slechte bacteriën te veel concurrentie hebben en zich niet meer kunnen vermenigvuldigen. Voedselresten verdwijnen voordat ze een voedingsbodem worden voor ziekteverwekkers.

De biobodem doet zelf het werk

Bij een biobodem doen we aan ‘spot cleaning’: zichtbare mest en grote voedselresten worden manueel verwijderd. Maar verder gaat de biobodem dus zelf kleine voedselresten en lage concentraties uitwerpselen verteren. Dat klinkt misschien vies, maar is wel gezonder. Slechte geuren worden vaak veroorzaakt door slechte bacteriën. Een gezonde omgeving die snel voedselresten verteert, ruikt frisser dan zuivere bodembedekking die vervuild is met onder andere mest. Het aanleggen van de biobodem is iets meer werk, maar doordat hij véél langer kan blijven liggen, is hij op termijn wel duurzamer, goedkoper en minder tijdrovend.

Biobodem als verrijking

En dan is er nog een belangrijke factor: die van de verrijking. Dieren hebben vaak voordeel bij een zogenaamde ‘manipuleerbare bodem’. Zo kunnen ze ook in hun binnenverblijf meer natuurlijk gedrag vertonen zoals graven, wroeten, woelen en naar beestjes zoeken. Verzorgers kunnen er ook motiverende dingen in verstoppen zodat de dieren zoekwerk hebben.

Welk type biobodem

In dierenparken gebruikt met vooral biobodem met boomschors. De dikke laag boomschors kan eventueel in de bovenste lagen aangevuld worden met herfstbladeren, hakselhout of gelijkaardige materialen. Het voordeel van boomschors is dat het stoffen bevat die de groei van bacteriën of schimmels tegengaan. Schors dient immers ook voor de boom als bescherming tegen infecties en vraat.

De firma Agricon uit Ham heeft ons alvast een gedeelte van onze bestelde boomschors geschonken om ons op weg te helpen. We willen namelijk testen hoe de biobodem werkt bij enkele kleine verblijven. Zo weten we exact wat we wel en niet willen wanneer we ons nieuw chimpanseeverblijf bouwen. Voor Monkey Island hebben onze architecten 50 cm biobodem ingecalculeerd. Als je verblijf hierop voorzien is, staan de schuiven en de deuren namelijk een stukje hoger dan normaal.

Schokdempend en isolerend én vochtregulerend.

Maar er zijn nóg meer voordelen: een dikke laag biobodem werkt schokdempend. Als dieren vallen of van grote hoogte naar beneden springen, dan veert de bodem een beetje mee. Zoals een natuurlijke bosbodem dat ook doet.

De luchtvochtigheid blijft ook veel stabieler bij een dikke biobodem omdat het vocht onderin langzaam vrijkomt. Vooral voor dieren die in het regenwoud voorkomen is dat veel beter dan ene dunne laag droge bodembedekking.

En dan is er de isolatie: een bodem van boomschors houdt veel lucht vast en is dus een zeer effectieve bodemisolatie. Een kale bodem zal in de winter veel meer koude in het binnenverblijf laten.

De vergelijking

Zowel de boomschors als andere producten gaan we op verschillende plaatsen uittesten zoals bij de maki’s, gordeldieren, fossa’s en kleine katachtigen. We zullen het verschil zien tussen verschillende producten om later de beste keuze te kunnen maken voor de chimps. Dit is namelijk het eerste verblijf dat speciaal ontworpen wordt om een echte diepe biobodem te kunnen onderhouden. Aangezien de chimps twee ruimtes krijgen, is het ook een optie om twee verschillende biobodems aan te leggen. Dan kunnen we onderzoek laten doen op de bodems en de voor- en nadelen in kaart laten brengen. Dit zou zelfs het onderwerp kunnen worden van een GIP of thesis. Zo zouden we bijdragen aan de algemene kennis die voor iedereen beschikbaar is.